Seçimlerimizi gerçekten biz mi belirliyoruz?
FutureBright Group' un kurucusu Akan Abdula'dan dinlediğimiz. Gerçeklik ötesi çağının tutsaklarına, yalanlardan gerçeklik üreten teknolojik sistemlerin kurbanlarına, yani bizlere, erdemlerin ve hakikatin peşine düşmenin, tutsak eden çemberler karşısında öngörülemez olmanın yollarını anlattığı #ÖNGÖRÜLEMEYENLER kitabı hakkında konuştuğumuz Out of The Box Talks yayınımızı sizinle paylaşmak istedik.
Kitabınızda en merak ettiğim bölümlerden biri de Türkiye'de insanların hayal kurmamış olması ya da kurmuyor olması. Neden Türkiye’de insanlar hayal kurmamış oluyor?
Bugün konuşacağımız öngörülme teknolojileri herkesi etkiliyor, dünyada 3 milyar insan dijital gözlem altında. Ama bu teknolojiler tarafından etkilenme seviyemiz birazcık kendi hayal yeteneklerimizle paralel olduğu için bizde bu araştırmayı yapmaya başladık tabi ki biz de bu dramatik sonuçlarla karşı karşıya kalacağımızı bilmiyorduk.
Çocukluktan başlayarak 65 yaşına kadar ki süreçte yaşam kırılmalarında ne kadar hayal ettiğimize baktık. Çocuk yaşlardaki her iki bireyden bir tanesinin hayal ettiğini gördük sonra o yetişkinliğe giden farklı kırılmalara baktık ve yetişkin yaşlara geldiğimizde Türkiye’de sadece %14 ün verimli hayaller kurduğunu gördük.
Çeşitlilik, Eşitlikçilik, Kapsayıcılık işin tam ortasında.
İşte burası çok önemli!
Kurucumuz Arzu Tekir çeşitlilik, eşitlikçik ve kapsayıcılığın teknoloji dünyasında da ne denli önemli olduğunu anlatıyor: “Son döneme baktığımızda ülkeleri yönetenlerin veya bir toplumu yönetmek isteyenlerin daha diktatör olduğunu, daha ulusal olarak ve insanları korkuyla yönettiğini kitabınızda okuyor ve son dönemde daha net görüyoruz. Amerikada mesela siyahi Amerikalıların ev için mortgage kredisi çekmesinin ne kadar zor olduğunu biliyoruz veya Linkedin de algoritmalarla yönetiliyor profilinizi güzel hazırlayın diyorduk ama artık algoritmalar başka bir şeye dönüştü.
Kadınların yaptıkları iş başvurularında seçilme olasıklarını azaltan algoritmaların olduğundan bahsediliyor. Yani algoritmaların kullanımı çok daha farklı hale geldi, aslında bu çeşitlilik kapsayıcılık farklı developerların, designların bu teknoloji dünyasında olmasının neden önemli olduğunu ya da kadınların daha çok bu teknolojiye yatkın olması gerektiğini ya da bu algoritmaları kuran kişilerinde çeşitliliğine önem vermesi gerektiğini görüyoruz çünkü yanlış şeylerin (daha çok beyazların seçildiği, zenginlerin daha çok kar almasını sağlayacağı) oluşacağı yapılar oluşturuluyor. Siz de kitabınızda bunu daha çok anlatıyorsunuz ve bu demokratik yapıdan ayrılan diktatör yönetimlerin insanları kontrol ettiğinden bahsediyorsunuz.”
Abdula Arzu Tekir'e hak veriyor "bahsettiğiniz siyahilere bırakın mortgage böbrek dahi vermiyorlar. Sadece beyazlara yazıyorlar böbreği ve bu algoritmalar canlı, yani öğreniyorlar ve her öğrendikleri şey bir öncekinden daha kötü."
Developerlar bu ayrımcılığı yapıyor da kontrol mekanizması kimde?
Aslında biz zihinle ilgili bildiğimiz kusurlu taraflarımızı bir algoritmaya döndürdük ve algoritmaların bu hale gelmesinin sebebi biziz çünkü bizler algoritmaların oluşumuna katkı sağlayan herkes ırkçı, çeşitlilik sevmiyor. O algoritmalarda tamamen bizden öğrendiklerini gerçekleştiriyor.
Algoritmalar, yapay zeka üzerinden insanlardan gerekli bilgileri öğrendiği için bizlerden edindiği bilgi anca bu kadar.
Algoritma, geçmişteki bilgiyi kullanarak tahminler yapar.
Artık öyle bir noktaya geldik ki eskiden algoritmalar sadece daha çok ürün aldırmak, daha çok tıklatmak için kullanılıyordu ama son 5-10 yılda politikanın da içine girmiş durumda Trump’ın son seçiminde algoritma destekli kazandığından bahsediyoruz. Dünyanın en büyük gücünün kendi seçimlerini demokrasisini savunamayacak hale gelmekte olduğunu gözlemliyoruz ki eğer gerçekten savunamayacak hale gelirse bütün sistem aslında çöker. Artık mevzu dünyanın yeniden yönetilmesine, yeni bir dünya sistemine doğru gitmek ki bu da aslında hepimizi bir şekilde korkutuyor.
Türkiye gibi verinin çok önemsenmediği ülkelerde bu algoritmalar genelinde geride kalmanın da oldukça muazzam etkileri olduğunu düşünüyorum.
Amerika’da bugün verisinin yüzde 23 ü açık. Devlet politikası da açmak yönünde çünkü ABD diyor ki ben ‘data’yı açarsam bir sürü paydaşım bir sürü girişimcilik fikri bir sürü problem çözümüne doğru gider böylece benim de işim kolaylaşmış olur.
Bahsettiğim veri gizlilik gerektiren datalarda değil, onların zaten açılmaması gerekiyor.
Peki Türkiye de ne kadarı açık? Açık veri neden önemli?
Bu verinin sadece 0 çünkü biz de veri açmayı bile çok sıkıntılı bir durum olarak görüyoruz. Bence bu çok yanlış hatta bu konu için bir dernek bile kurdum (açık veri ve teknoloji derneği). Çünkü bu veriyi açmadığınız zaman girişimcimiz bir bölgeye ne kadar yağmur yağmış ne kadar tuz oranı var gibi bilgileri bilmeden tamamen şansa girişimler gerçekleştiriyor.
Yapmamız gereken açık veriyi olabildiğince arttırmak ve girişimcilerin bu dataya ulaşarak girişimlerini geliştirmelerini sağlamak.
Öngörülebilir olmak demek istediği gibi tükettirmek demek.
Bir yerden sonra algoritmalar için 0 ve 1 lerden ibaret oluyorsunuz. Ne birinin eşisiniz ne birinin babasısınız. Algoritmalar için bütün hayati fonksiyonlarınızdan soyutlanıyorsunuz ve 0 lar ve 1 ler dünyasında tüketici oluyorsunuz.
Böyle bir sistemde öngörülemez hale gelmek nasıl oluyor?
İlk seçeneğiniz tamamen dijitalle ilişkiyi kesmek. Bu mümkün değil tamamen dünyadan soyutlanmış oluyorsunuz. Peki dijitalde öngörülemez hale nasıl ulaşırız.
Sistem bizi bıraktığımız izler üzerinden benzerlerimizle bir araya getiriyorsa bütün sistem yankı odaları üzerinden çalışıyorsa yankı odalarından düşmemeye çalışırız.
Akan Abdula ile gerçekleştirdiğimiz sohbeti Şimdi Senin Zamnın Podcastinde Spotify, Apple ve pek çok mecrada dinleyebilirsiniz. Spotify linkini aşağıda paylaşıyoruz:
Hazırlayan: Öykü Nur Karabacak
Şimdi Senin Zamanın Podcastini Apple Podcast te, Spotifyda ve Google Podcast'te dinleyebilirsiniz.
Arzu Tekir'in Şimdi Senin Zamanın | Kariyerini Dönüştürmek İsteyenlere Öğrenilmiş Dersler Kitabı'nın içeriğini incelemek ve satın almak için tıklayın. Yurtdışında yaşayan okuyucular, bu kitabı ve sevdiğiniz diğer kitapları Kitap Yurdu'ndan çok uygun bir posta ücreti ile satın alabileceğinizi biliyor muydunuz?
Kariyer Dönüşüm Akademisi Instagram ve Linkedin sayfalarını, Arzu Tekir - Out of the Box Talks YouTubeprogramlarını takip etmeyi ve bir de beğendiğiniz içerikleri ve programları paylaşmayı unutmayın.